مفهوم توکن حاکمیتی و آشنایی با مهم‌ترین توکن‌های حاکمیتی بازار

اگر شما یکی از علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال هستید، احتمالاً تا به امروز نام توکن حاکمیتی را شنیده‌اید. این نوع توکن‌ها به مدتی که گذشته‌اند، در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) به موضوع داغی تبدیل شده‌اند.

در این مقاله، قصد داریم مفهوم و سازوکار این توکن‌ها را بررسی کنیم. پس اگر شما نیز می‌خواهید با مزایا و معایب این توکن‌ها و تفاوت‌های آن‌ها با توکن‌های کاربردی آشنا شوید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

توکن حاکمیتی چیست؟

یکی از اهداف اصلی در ساخت و ارائه بیت کوین به عنوان اولین ارز دیجیتال، افزایش کنترل افراد بر دارایی‌ها و غیرمتمرکز کردن فعالیت‌های مالی بود که اکنون به عنوان پایه و اساس فعالیت ارزهای دیجیتال و بلاک چین شناخته می‌شود.

پس از ارائه بیت کوین و گسترش استفاده از فناوری بلاک چین، شرکت‌های بلاک چینی نیز به دنبال راهی برای فعالیت به صورت جامعه‌محور بودند تا قدرت فقط در اختیار یک شخص یا گروهی کوچک قرار نگیرد. در حال حاضر، با استفاده از توکن‌های حاکمیتی، این هدف امکان‌پذیر شده است.

بسیاری از شرکت‌های سنتی متمرکز، توسط یک فرد یا یک هیئت مدیره اداره می‌شوند. این گروه‌های مدیریتی کوچک، قدرت زیادی را در اختیار دارند و می‌توانند نحوه مدیریت بودجه و استراتژی کلی پروژه را تعیین کنند.

این گروه مدیریتی برای تصمیم‌گیری‌های خود الزامی به نظرخواهی یا تأیید جامعه پروژه و مشتریان نیستند؛ به همین دلیل، شرکت در اکثر موارد با منافع این افراد مدیریتی هم‌سو است.

برای رفع این مشکل، استفاده از توکن حاکمیتی در سازمان‌ها و شرکت‌های غیرمتمرکز بلاک چینی رواج پیدا کرده است تا روش حکمرانی و مدیریتی عادلانه، غیرمتمرکز و شفاف‌تری ارائه شود.

سازمان‌های غیرمتمرکز خودمختار یا DAO به این شرکت‌ها گفته می‌شود که می‌توانند به طور کاملاً مستقل و بدون مدیریت مرکزی فعالیت کنند. توکن حاکمیتی این فرصت را برای نهادهای مذکور فراهم کرده است تا به صورت عادلانه و سالم توسعه یابند.

توکن حاکمیتی به دلیل اهمیتی که در بلاک چین دارد، بسیار حائز اهمیت است. این توکن یک نوع ارز دیجیتال است که به دارندگانش قدرت می‌دهد تا در زمینه تغییرات پیشنهادی در شبکه و سازمان بلاک چینی حق رأی داشته باشند. معمولاً هر توکن حاکمیتی برابر با یک حق رأی است. امروزه، توکن‌های حاکمیتی به یکی از ویژگی‌های مهم اکوسیستم DeFi تبدیل شده‌اند.

استفاده از توکن‌های حاکمیتی، قدرت را در میان تمام شرکت‌کنندگان و علاقه‌مندان پروژه به صورت عادلانه تقسیم می‌کند. این موضوع می‌تواند راه‌حلی برای بسیاری از مشکلات شرکت‌ها و سازمان‌های سنتی مانند فساد در میان مدیریت و نبود شفافیت و تصمیمات اشتباه باشد.

توکن‌های حاکمیتی به هر شرکت‌کننده و فعال در اکوسیستم‌های غیرمتمرکز، فرصت می‌دهند تا نظر خود را به گوش توسعه‌دهندگان برسانند و در نحوه فعالیت و مدیریت پروژه مشارکت داشته باشند. همچنین، توکن‌های حاکمیتی باعث ایجاد جامعه‌ای وفادار برای پروژه غیرمتمرکز می‌شوند و حس تعلق به آن پروژه را به دارندگان می‌دهند.

علاوه بر این، رأی‌گیری‌ها و مشارکت کاربران در توسعه پروژه، هنگام تصمیمات سخت، به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند. توکن حاکمیتی، به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که با جامعه تعامل بیشتری برقرار کنند و با دریافت بازخورد از کاربران، مشکلات پروژه را شناسایی و رفع کنند.

توکن حاکمیتی به گونه‌ای طراحی شده است که برای پاداش دادن به وفاداری و فعالیت کاربران در شبکه‌ی غیرمتمرکز استفاده می‌شود؛ البته این توکن‌ها را نیز می‌توان خریداری کرد. با داشتن توکن‌های حاکمیتی، هر کاربر می‌تواند در رأی‌گیری‌ها و توسعه پروژه مشارکت کند.

در بیشتر پروژه‌ها، رأی‌گیری‌ها از طریق قرارداد‌های هوشمند انجام می‌شود و نتایج به طور خودکار اعلام می‌شوند. استفاده از قرارداد‌های هوشمند باعث می‌شود که دست‌کاری و تغییر رأی‌ها امکان‌پذیر نباشد و سازمان‌های غیرمتمرکز می‌توانند از صحت آراء و رأی‌گیری مطمئن شوند.

رأی‌گیری‌ها در بخشی به نام حاکمیت (Governance) انجام می‌شود و در آن پیشنهاد‌های ارائه‌شده توسط توسعه‌دهندگان یا جامعه، مشاهده‌شدنی است. در حاکمیت، تمام کاربران با اتصال کیف پول و داشتن توکن‌های حاکمیتی پروژه، به اجرا شدن یا نشدن پیشنهادها رأی می‌دهند.

در نهایت و پس از پایان رأی‌گیری، پیشنهادی که اکثر جامعه به آن رأی مثبت داده‌اند، تأیید و اجرایی می‌شود. توکن‌های حاکمیتی در فرایند رأی‌گیری از بین نمی‌روند و افراد مالکیت خود را بر این توکن‌ها حفظ می‌کنند.

اکوسیستم ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک‌چین بسیار گسترده است و علاوه بر توکن‌های حاکمیتی، توکن‌های دیگری به نام توکن‌های کاربردی (Utility Token) نیز وجود دارند که هر کدام اهداف، مزایا و معایب خود را دارند.

توکن‌های کاربردی، از جمله توکن‌های محبوب در فضای ارزهای دیجیتال هستند و احتمالا با بسیاری از آن‌ها مانند بایننس کوین (BNB) آشنا هستید.

توکن‌های حاکمیتی نوعی توکن کاربردی هستند؛ اما تفاوت‌های مهمی در اهداف این دو نوع توکن وجود دارد.

مهم‌ترین تفاوت میان توکن حاکمیتی و توکن کاربردی، هدف فعالیت آن‌هاست. در حالی‌که توکن‌های حاکمیتی در جامعه غیرمتمرکز برای رأی‌گیری و مدیریت پروژه استفاده می‌شوند، توکن‌های کاربردی در ارائه دسترسی به خدمات انحصاری یا فعالیت‌های مالی مانند پرداخت کارمزد و تأمین سرمایه کاربرد دارند.

ارزش‌گذاری این دو نوع توکن نیز با یکدیگر متفاوت است و ارزش توکن‌های حاکمیتی با نحوه عملکرد و ارزش ذاتی پروژه و سازمانی که آن را توسعه می‌دهد، رابطه مستقیمی دارد؛ اما قیمت توکن‌های کاربردی تحت تأثیر عوامل مختلفی می‌تواند تغییر کند و ارتباط مستقیمی با ارزش‌گذاری شرکت یا پروژه مرتبط ندارد.

امنیت از دیگر عواملی است که هنگام مقایسه توکن‌های حاکمیتی و کاربردی باید به آن توجه کنیم. توکن‌های حاکمیتی از امنیت بیشتری بهره‌مند‌ند و کلاه‌برداران به‌راحتی نمی‌توانند توکن‌های حاکمیتی تقلبی را ایجاد و عرضه کنند؛ روندی که برای توکن‌های کاربردی راحت‌تر است و ما شاهد عرضه‌های اولیه سکه (ICO) تقلبی برای این نوع از توکن‌‌ها بوده‌ایم.

اگر به سرمایه‌گذاری و استفاده از توکن‌های حاکمیتی علاقه‌مند هستید، در حال حاضر گزینه‌های زیادی در بازار وجود دارند و صدها پروژه متنوع بلاک‌چینی توکن‌های حاکمیتی خود را عرضه کرده‌اند. در ادامه، برخی از مهم‌ترین توکن‌های حاکمیتی بازار آورده شده است.

یرن فایننس (YFI)

توکن بومی پروتکل یرن فایننس است که با هدف تأمین مالی و ارائه خدمات تجاری به پروژه‌های غیرمتمرکز فعالیت می‌کند. توسعه‌دهندگان یرن فایننس به منظور ایجاد پروژه جامعه‌محور، توکن حاکمیتی YFI را عرضه کرده‌اند که به کاربران امکان می‌دهد تا در تصمیمات و تغییرات پروتکل حق رأی داشته باشند و تصمیم‌گیری کنند.

اتریوم نیم سرویس (ENS)

از دیگر توکن‌های حاکمیتی معتبر بازار است. این سرویس در اواخر سال ۲۰۲۰ عرضه شد و در زمان راه‌اندازی سر‌و‌صدای زیادی در فضای ارز‌های دیجیتال و وب ۳.۰ به‌پا کرد. با رشد و گسترش استفاده از این سرویس، توکن حاکمیتی ENS نیز موفق شد تا توجهات زیادی را به خود جلب کند.

میکر (MKR)

امروزه یکی از برترین پلتفرم‌های وام‌دهی دیفای و وب ۳.۰ است که توکن حاکمیتی آن MKR نام دارد. کاربران با در‌اختیار داشتن توکن MKR، می‌توانند در پیشنهادها و تغییرات قوانین میکر حق رأی داشته باشند.

در چند سال گذشته، صرافی‌های غیرمتمرکز بسیار محبوب شده‌اند و یونی سواپ از جمله برترین آن‌ها به‌شمار می‌رود. یونی سواپ توکن بومی خود را به نام UNI عرضه کرده است که دارندگان آن مانند دیگر توکن‌های حاکمیتی می‌توانند در روند توسعه یونی سواپ مشارکت کنند.

کامپاند (COMP) پروتکل دیفای فعال در حوزه وام دهی غیرمتمرکز است و توکن حاکمیتی آن نام COMP دارد. تعیین و تغییر در وثیقه‌هایی که برای وام‌ها پذیرفته می‌شود، از جمله حوزه‌هایی است که کاربران با این توکن می‌توانند درباره آن تصمیم‌گیری کنند.

کاربرد اصلی توکن‌های حاکمیتی، تصمیم‌گیری درباره تغییرات و نحوه مدیریت پروژه و سازمان غیرمتمرکز است. هر پروژه با توجه به نیاز و نحوه فعالیت، توکن کاربردی خود را عرضه می‌کند که ویژگی‌های متفاوتی از دیگر توکن‌های کاربردی دارد.

هر پروژه قوانین خود را برای توکن‌های حاکمیتی دارد و ممکن است نحوه کارکرد و توزیع یک توکن حاکمیتی در پروژه‌ای با پروژه دیگر کاملاً متفاوت باشد. همچنین، نحوه مشارکت افراد در رأی‌گیری‌ها به پروژه و قوانین آن بستگی خواهد داشت.

لازم به ذکر است که داشتن توکن‌های حاکمیتی به کنترل تمام و کمال در یک شبکه منجر نمی‌شود و دارندگان این توکن‌ها فقط این حق را دارند تا درباره تغییرات پارامتر‌های انتخابی و مشخص شده در رأی‌گیری‌ها شرکت کنند.

کاربران با کمک توکن‌های حاکمیتی، می‌توانند در نحوه مدیریت و پیشرفت پروژه حق رأی داشته و مشارکت کنند.

افزایش یا کاهش میزان پاداش بلاک، تغییر در تعداد کل توکن‌های شبکه و مسیر توسعه، نحوه مدیریت خزانه و تغییرات جدید پروتکل از جمله تصمیماتی هستند که توکن‌های حاکمیتی در آن‌ها کاربرد دارند.

برای درک بهتر کاربرد و نحوه استفاده از توکن‌های حاکمیتی، به دو نمونه از کاربردهای مهم این توکن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. تغییرات شبکه: اکثر پروتکل‌های بلاکچینی پس از عرضه و در مسیر فعالیت خود تغییرات مختلفی تجربه می‌کنند. دارندگان توکن‌های حاکمیتی درباره این تغییرات و روند آینده پروژه حق رأی دارند و پروژه‌ها این امکان را برای کاربران فراهم می‌کنند تا درباره تغییرات کد‌ها و نحوه مدیریت خزانه مالی تصمیم‌گیری کنند.
2. تغییرات کارمزد‌ها: برنامه‌ها و پروتکل‌های غیرمتمرکز برای جبران هزینه‌ها و اعطای پاداش به فعالان شبکه، در تراکنش‌ها از کاربران کارمزد دریافت می‌کنند. نحوه دریافت و استفاده از این کارمزد از جمله بخش‌هایی است که در سیستم حاکمیتی تغییر‌پذیر است و جامعه می‌تواند درباره نحوه استفاده و میزان تقسیم و توزیع آن تصمیم بگیرد.

“مزایا و معایب استفاده از توکن حاکمیتی”

در حال حاضر، توکن‌های حاکمیتی برای پروژه‌های غیرمتمرکز بسیار اهمیت دارند و باعث مزایای بسیاری برای این برنامه‌ها می‌شوند؛ اما این توکن‌ها همچنین ممکن است برای پروژه‌های بلاکچینی مشکلاتی ایجاد کنند.

توکن‌های حاکمیتی دارای مزایای زیر هستند:

1. توزیع عادلانه قدرت مدیریتی: توکن‌های حاکمیتی باعث توزیع عادلانه قدرت مدیریتی در میان کاربران و جامعه پروژه می‌شوند.
2. ایجاد فرصت‌های همکاری: این توکن‌ها فرصت‌های زیادی برای همکاری میان کاربران جامعه ایجاد می‌کنند که به افزایش مشارکت و اشتراک‌گذاری دیدگاه‌ها در پروژه منجر می‌شود.
3. تسریع در توسعه پروژه: با استفاده از توکن‌های حاکمیتی، توسعه پروژه‌ها سریع‌تر انجام می‌شود؛ زیرا توسعه‌دهندگان به سرعت می‌توانند دیدگاه‌های جامعه را بشنوند و تغییرات مورد نیاز را اعمال کنند.

به‌عنوان معایب، توکن‌های حاکمیتی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

تأثیر نفس انسانی و خودخواهی: برخی از مشارکت‌کنندگان می‌توانند با نفس انسانی و خودخواهی‌شان از تصمیم‌گیری‌های اخلاقی و به نفع جامعه منع شوند.

مسئولیت‌پذیری در تصمیم‌گیری‌ها: با توجه به ماهیت ناشناس رأی‌گیری‌ها، هیچ‌کس مسئولیت تغییرات و عواقب ایجاد شده پس از آن‌ها را برعهده نمی‌گیرد.

تأثیر نهنگ‌ها: نهنگ‌ها ممکن است با استفاده از ذخایر بزرگ توکن حاکمیتی خود، تنها تصمیماتی را تأیید کنند که به نفع آن‌هاست.

توکن‌های حاکمیتی ممکن است با مشکلات زیر روبرو شوند:

یکی از اولین مشکلات، خودخواهی کاربران و مشارکت‌کنندگان است که در تصمیم‌گیری‌ها، تنها به تغییراتی رأی می‌دهند که به نفع خودشان است. اگر بیشتر اعضای جامعه پروژه به این شکل در تصمیم‌گیری‌ها عمل کنند، مسیر پروژه و سازمان غیرمتمرکز از اهداف خود دور خواهد شد و در نهایت ممکن است پروژه به سقوط و نابودی برسد.

دیگر مشکلات استفاده از توکن‌های حاکمیتی در پروژه‌های غیرمتمرکز، شامل نبود پاسخ‌گویی و حذف مسئولیت‌پذیری است. در سازمان‌های سنتی و متمرکز، هنگامی‌که پروژه شکست می‌خورد، واضح است که چه کسی مسئول تصمیم‌گیری و اجرای تغییرات اشتباه بوده است؛ در‌حالی‌که در پروژه‌های غیرمتمرکز این موضوع شفاف نیست.

بدیهی است که هیچ‌کس به رأی مثبت خود در پیشنهادهایی که باعث نابودی پروتکل شده است، اعتراف نمی‌کند؛ بنابراین، در صورتی که در پروژه غیرمتمرکز تصمیمات اشتباهی اتخاذ شود و پروژه شکست بخورد، مشخص نیست که چه کسی مسئولیت آن را می‌پذیرد.

درنهایت، باید گفت که نهنگ‌ها نیز می‌توانند مشکلاتی در سیستم رأی‌گیری و حاکمیتی غیرمتمرکز ایجاد کنند. اصطلاح “نهنگ” به فردی گفته می‌شود که مقدار زیادی از یک یا چند ارز دیجیتال را در‌اختیار دارد. نهنگ‌های بزرگ قدرت رأی بیشتری دارند؛ به‌همین‌دلیل، می‌توانند تصمیمات خود را با تأثیر بیشتری برای نفع شخصی و بر آینده و جامعه پروژه تحمیل کنند.

برای درک بهتر این مشکل، می‌توانید به کیف پول صرافی‌های ارز دیجیتال توجه کنید. این صرافی‌ها بیشترین مقدار توکن را در‌اختیار دارند و به‌راحتی می‌توانند از توکن‌های حاکمیتی خود در رأی‌گیری‌ها استفاده کنند.

برای رفع مشکل نهنگ‌ها، در حال حاضر برخی از پلتفرم‌های غیرمتمرکز مکانیزمی را پیاده‌سازی کرده‌اند که در آن، برای رأی‌گیری نیاز به سرمایه بیشتری دارید. در این مکانیزم، برای رأی اول تنها یک توکن لازم است؛ اما برای رأی دوم به چهار توکن نیاز است و هر چه رأی بیشتر شود، میزان توکن مورد نیاز نیز افزایش می‌یابد.

به این ترتیب، اگر فردی به عنوان مثال صد توکن حاکمیتی را در اختیار دارد، فقط می‌تواند ده رأی دهد به جای صد رأی. این مکانیزم می‌تواند قدرت نهنگ‌ها در رأی‌گیری‌ها را به شدت کاهش دهد.

همان‌طور که در پروژه‌های بازار ارز‌های دیجیتال دیگر، آینده توکن‌های حاکمیتی نیز پر از احتمال و حدس و گمان است و به نحوه توسعه و افزایش علاقه به سازمان‌های مستقل و پروتکل‌های غیرمتمرکز بستگی دارد.

در صورتی که سازمان‌ها و پروتکل‌های غیرمتمرکز به طور عمومی پذیرفته شوند و استفاده از آن‌ها گسترش یابد، توکن‌های حاکمیتی نیز می‌توانند جایگاه مهمی در بازار داشته باشند. با توجه به تمام احتمالات ممکن، توکن‌های حاکمیتی به عنوان یک راهکار اصلی و ضروری در گسترش و پذیرش شبکه‌های غیرمتمرکز و متعلق به کاربران شان خواهند بود.

سؤالات متداول:

    چرا از توکن‌های حاکمیتی استفاده می‌شود؟

توکن‌های حاکمیتی به دلیل اینکه به جامعه ارزهای دیجیتال و علاقه‌مندان به پروژه‌های غیرمتمرکز راهی برای مدیریت و توسعه آن‌ها فراهم می‌کنند، استفاده می‌شوند.

    مهم‌ترین توکن‌های حاکمیتی بازار کدام‌اند؟

با توجه به بازار، مهم‌ترین توکن‌های حاکمیتی شامل میکر (MKR)، یونی سواپ (UNI)، کامپاند (COMP) و یرن فایننس (YFI) هستند.

آیا توکن‌های حاکمیتی با توکن‌های معمولی فرق دارند؟

بله، توکن‌های معمولی برای فعالیت‌های مالی مانند پرداخت کارمزد‌ها و ذخیره ارزش استفاده می‌شوند؛ اما توکن‌های حاکمیتی در مدیریت و توسعه پروژه‌ها به روش غیرمتمرکز نیز کاربرد دارند.

مزایای توکن حاکمیتی چیست؟

توکن‌های حاکمیتی به دارندگان فرصت می‌دهند تا در نحوه توسعه پروژه حق رأی داشته باشند و مشارکت در شبکه را افزایش دهند.

معایب توکن حاکمیتی چیست؟

توکن‌های حاکمیتی ممکن است باعث حذف مسئولیت‌پذیری در پروژه‌ها شوند. همچنین، نهنگ‌ها می‌توانند بخش زیادی از قدرت رأی‌گیری را در‌اختیار داشته باشند و پروژه را در مسیر اهداف و منافع خود پیش ببرند.

آینده توکن‌های حاکمیتی چگونه خواهد بود؟

آینده توکن‌های حاکمیتی به نحوه توسعه و میزان افزایش علاقه به سازمان‌های مستقل و پروتکل‌های غیرمتمرکز بستگی دارد. بااین‌همه، باید بگوییم که این توکن‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده اکوسیستم ارز‌های دیجیتال و گسترش شبکه‌های غیرمتمرکز ایفا می‌کنند.