ماجرای سقوط آزاد یک هفته‌ای اف‌تی‌ایکس: ورشکستگی و عدم اعتماد کاربران در بازار کریپتو

اف‌تی‌ایکس، یکی از بزرگترین صرافی‌های رمزارز،

پس از یک هفته تاریک، اعلام ورشکستگی کرد و سم بنکمن‌فرید، مدیرعامل آن، استعفا داد. در عین حال، قیمت بیشتر رمزارزها، از جمله بیت کوین، در حال افت شدید بود.

در اواخر اردیبهشت ماه امسال، با افت قوی ارزش بازار رمزارز، صرافی FTX به تعدادی از شرکت‌هایی که در حال فروپاشی بودند، کمک مالی کرد و آن‌ها را نجات داد. اما این صرافی بزرگ و معتبر، در یک هفته گذشته به طور ناگهانی با بحران مواجه شد و به شدت به کمک مالی نیاز داشت.

بایننس، رقیب اصلی FTX، در ابتدا در نظر داشت این صرافی را نجات دهد، اما در نهایت از این تصمیم منصرف شد و اعلام کرد که علاقه‌ای به تصاحب FTX ندارد. در جمعه شب به وقت تهران، FTX به طور رسمی اعلام ورشکستگی کرد و مدیرعامل آن استعفا داد. مدیرعامل FTX، که به طور مکرر با وارن بافت، یک میلیاردر مشهور آمریکایی، مورد مقایسه قرار می‌گیرد.

این داستان کوتاه به وضوح نشان می‌دهد که چگونه یکی از بزرگترین صرافی‌های رمزارز در صنعت کریپتو به سرنوشت بد رفته است، و این اتفاق در شرایطی رخ داد که تقریباً هیچ‌کس انتظارش را نداشت.

صرافی‌های FTX و بایننس در حوزه رمزارز فعالیت می‌کنند و بستری برای معاملات ارزهای دیجیتال فراهم می‌کنند. بایننس اصلی‌ترین و بزرگترین صرافی رمزارز جهان است و تحت مدیریت چانگ‌پنگ ژائو (سی‌زی) قرار دارد. این صرافی بیشتر فعالیت‌هایش را در خارج از ایالات متحده انجام می‌دهد و به عنوان یکی از سرمایه‌گذاران اولیه صرافی FTX شناخته می‌شود. از طرفی، FTX نیز یکی از بزرگترین صرافی‌های جهان است که توسط سم بنکمن‌فرید مدیریت می‌شود و مقر اصلی آن در باهاما قرار دارد. FTX با لابی‌گری و تلاش‌های قوانین‌گذاری در آمریکا، سعی در تأمین قوانین نسبتاً ملایم‌تر برای صنعت کریپتو دارد. اکثر معاملات رمزارز در سراسر جهان بر بستر FTX و بایننس انجام می‌شود، که این اطلاعات توسط مؤسسه‌ی داده‌محور کوین‌مارکت‌کپ تأیید شده است.

FTX و Binance هر دو برای کسب و کار خود از گزینه‌های معاملاتی پرخطری استفاده می‌کنند که در بازار آمریکا غیرقانونی هستند. این دو شرکت زیر مجموعه‌های جداگانه‌ای به نام Binance.us و FTX.us را با تمرکز بر بازار ایالات متحده دارند، که از شرکت مادر مجزا هستند و ساختار آنها بر اساس قوانین آمریکا است.

به گزارش نیویورک تایمز، کنگره آمریکا در سال‌های اخیر تحقیقات جدی و گسترده‌ای درباره صنعت کریپتو و شرکت‌های فعال در این حوزه انجام داده است. تحقیقات مشابهی در سراسر جهان، از جمله اتحادیه اروپا، نیز درباره بازار کریپتو انجام شده است.

چانگ‌پنگ ژائو (سی‌زی) 45 ساله و سم بنکمن‌فرید 30 ساله، بارها از قوانین صنعت کریپتو انتقاد کرده‌اند و به طور عمومی بیان کرده‌اند که این صنعت نباید هدف نظارت و مقررات قرار گیرد، حتی با ارائه دلایل متعددی.

چرا FTX به بحران رسید؟

صرافی FTX یک توکن اختصاصی به نام FTT دارد که معامله‌گران بازار رمزارز از آن برای انجام فعالیت‌هایی مانند پرداخت کارمزد معاملات استفاده می‌کنند. در سال گذشته، سی‌زی (چانگ‌پنگ ژائو) سهامی که در FTX داشت را به سم بنکمن‌فرید فروخت و گزارش‌ها نشان می‌داد که مدیرعامل FTX بخشی از پول را به سی‌زی در قالب توکن FTT اهدا کرده است.

در تاریخ ۲ نوامبر ۲۰۲۲ (۱۱ آبان ۱۴۰۱)، خبرگزاری کوین‌دسک یک گزارش اختصاصی منتشر کرد که تمرکز آن بر یک سند فاش‌شده بود. این گزارش نشان می‌داد که آلامدا ریسرچ (Alameda Research)، یک صندوق پوشش ریسک تحت مدیریت سم بنکمن‌فرید، حجم غیرعادی‌ای از توکن FTT را در اختیار داشته است. اگرچه FTX و آلامدا ریسرچ به ظاهر شرکت‌های جداگانه‌ای هستند، اما گزارش کوین‌دسک نشان می‌دهد که این دو شرکت ارتباطات مالی نزدیکی با یکدیگر دارند.

بایننس در تاریخ ۶ نوامبر ۲۰۲۲ (۱۵ آبان ۱۴۰۱) اعلامیه‌ای منتشر کرد و اعلام کرد که به دلیل افشاگری‌های اخیر، تمامی توکن‌های FTT خود را به فروش می‌رساند. این خبر باعث افت شدید ارزش توکن FTT شد و معامله‌گران شروع به برداشت سرمایه از صرافی FTX کردند، از آنجایی که نگران بودند که این صرافی ممکن است به سرنوشت شرکت‌های دیگری که در حوزه صنعت کریپتو ورشکسته شده‌اند، برسد.

مشتریان FTX در عرض سه روز درخواست برداشت ۶ میلیارد دلار را ثبت کردند و این صرافی با مشکلاتی در پردازش این درخواست‌ها مواجه شد. به نظر می‌رسید که FTX با بحران نقدینگی مواجه شده است، به این معنا که بودجه لازم برای پرداخت به کاربران را در دسترس ندارد.

بایننس چگونه با خودش را در معادله قرار داد؟

بایننس در روز سه‌شنبه هفته گذشته اعلامیه‌ای صادر کرد و اعلام کرد که با مدیران FTX به توافق رسیده است تا این صرافی را تصاحب کند و به زیرمجموعه خود تبدیل کند. در بیانیه بایننس، سی‌زی به وضوح بیان کرد: “بایننس این حق را به خود اختصاص می‌دهد که در هر زمانی که بخواهد، از معامله عقب بنشیند.”

همزمان، سم بنکمن‌فرید در یک اطلاعیه اعلام کرد که قرارداد مورد بحث از مشتریان حفاظت می‌کند و به FTX امکان می‌دهد پردازش درخواست‌های برداشت پول را ادامه دهد. بنکمن‌فرید تلاش کرد شایعات درباره درگیری بین FTX و بایننس را کاهش دهد. او گفت که تصاحب FTX توسط بایننس بهترین راهکار ممکن است.

چرا قرارداد FTX و بایننس از هم پاشید؟

در چهارشنبه هفته گذشته، فقط یک روز پس از انتشار بیانیه اولیه، بایننس در یک بیانیه دیگر اعلام کرد که تمایلی به تصاحب FTX ندارد. بایننس اعلام کرد که این تصمیم “نتیجه‌ی یک تحلیل دقیق و داخلی شرکت است”. همچنین، بایننس اشاره کرد که تحقیقات ممکن است از سوی نهادهای نظارتی آمریکا و گزارش‌هایی درباره سوءاستفاده از وجوه کاربران توسط FTX در این تصمیم نقش داشته باشد.

بایننس در بیانیه خود اظهار داشت: “هر بار که یکی از بازیگران اصلی در صنعت کریپتو ورشکست می‌شود، مصرف کنندگان آسیب می‌بینند. در چند سال اخیر، شاهد افزایش مقاومت در اکوسیستم کریپتو بوده‌ایم و به مرور زمان به این نتیجه رسیده‌ایم که افرادی که از وجوه کاربران سوءاستفاده می‌کنند، باید توسط بازار آزاد ریشه کن شوند.”

در روز پنج‌شنبه، FTX اعلام کرد که به توافق با پلتفرم Tron، که در حوزه بلاکچین فعالیت می‌کند، رسیده است تا یک سری توکن‌های خاص را از FTX به کیف‌های رمزارز دیگر منتقل کند. با این حال، حتی این اقدام نتوانست نتایج مثبتی را به دنبال داشته باشد.

چرا بحران FTX بر رمزارزها تأثیر منفی گذاشت؟

صنعت رمزارز در طول سال‌ها سعی کرده است که به نهادهای نظارتی، سرمایه‌گذاران و مشتریان عادی اطمینان دهد که ارزش قابل توجهی دارد. به نظر می‌رسید که FTX – حداقل در دوره‌ای از زمان – استوارتر از بسیاری از شرکت‌های این صنعت است. اما فروپاشی این صرافی بزرگ و البته فروش توکن FTT توسط بایننس باعث وحشت در بازار رمزارز شده و تأثیر قابل توجهی بر روی آن داشته است.

از سه‌شنبه هفته گذشته تا به امروز، قیمت توکن FTT بیش از ۸۰ درصد افت کرده است. قیمت بیتکوین و اتر، دوی مهم‌ترین رمزارزهای جهان نیز در این دوره با نوسانات شدید روبرو شده‌اند. قیمت این دو رمزارز در یک بازه نسبتاً کوتاه بیش از ۲۰ درصد کاهش یافته است.