شبکه لیکوئید و پیامدهای آن چیست؟

این مقاله بر روی شبکه لیکوئید و پیامدهای آن برای اکوسیستم بیتکوین تمرکز دارد. برای درک بهتر درباره شبکه لیکوئید، نیاز است که یک مقدمه در مورد راه حل‌های لایه 1 و 2 داشته باشیم. به طور کلی، شبکه لیکوئید یک زنجیره جانبی است که بر روی بلاکچین بیتکوین ساخته شده است و زنجیره‌های جانبی شبکه‌های لایه 2 هستند. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید تا در مورد شبکه لیکوئید، نحوه کارکرد آن و مزایایش صحبت کنیم.

اگرچه بیتکوین به عنوان محبوب‌ترین ارز رمزنگاری شده در جهان شناخته می‌شود، اما مشکلات مختلفی باعث محدودیت پذیرش گسترده آن شده‌اند. یکی از بزرگترین این مشکلات، کمبود ظرفیت عملیاتی بلاکچین بیتکوین است که فقط قادر به پردازش 5 تا 7 تراکنش در ثانیه است. به عبارت دیگر، سیستم پرداخت متمرکز مانند ویزا قادر است هزاران تراکنش را در یک بازه زمانی مشابه پردازش کند.

مشکل سرعت پایین تراکنش‌های بیتکوین می‌تواند باعث نارضایتی سرمایه‌گذاران نهادی، به ویژه آن‌هایی که در آربیتراژ ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنند، شود. همچنین، خریداران خرده‌فروشی نیز ممکن است این تاخیر در تأیید تراکنش را ناشی از بی‌ثمر بودن زمان بدانند که به نقدینگی و تجربه کاربر آسیب می‌رساند.

طبیعت شفاف بیتکوین بیشتر برای خریداران بزرگ مشکلاتی را ایجاد می‌کند. هر کسی می‌تواند موجودی آدرس‌ها و مبالغ مربوط به تراکنش‌های بیتکوین را مشاهده کند. این مسئله سفارشات بزرگ را در معرض خطر قرار می‌دهد و نگرانی‌هایی درباره حفظ حریم خصوصی برای خریداران سازمانی ایجاد می‌کند.

برای حل این مشکلات، راه‌حل‌های متعددی پیشنهاد شده است، به عنوان مثال راه‌حل‌های لایه 1 و لایه 2.

راه‌حل‌های لایه 1 نیازمند تغییرات در پروتکل بلاکچین هستند تا امکاناتی مانند افزایش اندازه بلاک یا کاهش زمان تولید بلاک فراهم شود. این تغییرات ممکن است سرعت تراکنش را افزایش دهند، اما در عین حال تمایلی به تخریب تمرکز و امنیت شبکه داشته باشند. به همین دلیل، جامعه بیتکوین پیشنهاد SegWit2X را رد کرد و این باعث هارد فورک و ایجاد بیتکوین کش شد.

به هر حال، راه‌حل‌های لایه 2 بدون نیاز به تغییرات در پروتکل اصلی شبکه، به عمل می‌آیند. شبکه‌های لایه 2 تراکنش‌های خارج از زنجیره اصلی را انجام می‌دهند و به عنوان راه‌حل‌های “خارج از زنجیره” شناخته می‌شوند. این شبکه‌ها برای حفظ امنیت و عدم تغییرپذیری تراکنش‌ها، تراکنش‌های خارج از زنجیره را انجام می‌دهند و سپس آن‌ها را به زنجیره اصلی اضافه می‌کنند.

مثال‌های محبوب راه‌حل‌های لایه 2 توسعه یافته برای بلاکچین بیتکوین عبارتند از Rootstock، شبکه Lightning و شبکه Liquid.

شبکه لیکوئید یک زنجیره جانبی است که بر روی بلاکچین بیتکوین ایجاد شده است

زنجیره‌های جانبی، بخشی از شبکه‌های لایه 2 هستند که از طریق پگ دو‌طرفه با زنجیره اصلی تعامل دارند. در این شبکه، دارایی‌های موجود در زنجیره جانبی با ارزش دارایی‌های بومی که نماینده آن‌ها هستند، به نسبت یک به یک مرتبط می‌شوند و به افراد امکان می‌دهد از توکن‌ها و سکه‌های خود در بلاکچین دیگری استفاده کنند.

شبکه لیکوئید به منظور ارائه صدور، انتقال و تبادل سریع، خصوصی و امن ارزهای دیجیتال، استیبل کوین‌ها، دارایی‌های دیجیتال و توکن‌های امنیتی در بلاکچین بیتکوین طراحی شده است. این شبکه در بالای لایه پایه بیتکوین عمل می‌کند، اما به صورت مستقل عمل کرده و از روش‌های مختلفی برای دستیابی به توان عملیاتی بالاتر و تراکنش‌های محرمانه‌تر استفاده می‌کند.

شبکه لیکوئید اصلیتاً به سرمایه‌گذاران نهادی، صرافی‌ها، معامله‌گران ارزهای دیجیتال و سایر مشتریان سازمانی که به سطح بالاتری از حریم خصوصی و تراکنش‌های سریع‌تر نیاز دارند، خدمات ارائه می‌دهد. سرمایه‌گذاران خرد نمی‌توانند به‌طور مستقیم از شبکه لیکوئید استفاده کنند، مگر اینکه از طریق یکی از اعضای شبکه به آن متصل شوند.

شبکه لیکوئید به چه صورت کار می‌کند؟

در اصل، شبکه لیکوئید برای عملکرد خود از یک نسخه پیچیده از بیتکوین به نام L-BTC استفاده می‌کند که می‌تواند در داخل زنجیره آن استفاده شود. برای استفاده از شبکه لیکوئید، کاربران با آغاز یک عملیات “peg-in”، بیتکوین خود را به آدرس شبکه لایتنینگ در بلاکچین بیتکوین ارسال می‌کنند. وقتی تراکنش حداقل 102 تأیید را دریافت کند، مقدار معادل L-BTC در شبکه لیکوئید ایجاد می‌شود و به آدرس کاربر ارسال می‌شود.

دارندگان L-BTC می‌توانند از این توکن‌های بیتکوین به هر شکلی که می‌خواهند در شبکه لیکوئید استفاده کنند. آن‌ها می‌توانند از آن برای معامله در صرافی‌های سازگار با لیکوئید استفاده کنند یا آن را برای خرید دارایی‌ها و کالاهای دیجیتالی منتشر شده در زنجیره به کار ببرند.

اگر کاربر می‌خواهد بیتکوین خود را برداشت کند، یک عملیات “peg-out” را آغاز می‌کند که با ارسال L-BTC به یک آدرس غیرقابل بازیابی شروع می‌شود. وقتی این تراکنش حداقل دو تأیید جداگانه را دریافت کند، یکی از اعضای شبکه لایتنینگ بیتکوین اصلی را به آدرس کاربر در بلاکچین بیتکوین ارسال می‌کند.

برخلاف بیتکوین، Liquid Network از روشی متفاوت برای تولید بلاک‌های جدید استفاده می‌کند. تراکنش‌ها در بلوک‌ها جمع‌آوری می‌شوند و توسط 15 کارگزار شبکه لیکوئید امضا می‌شوند. این کارگذارها (Functionaries) نقش گره‌های کامل را ایفا می‌کنند و مسئول اعتبارسنجی تراکنش‌های جدید و انتشار بلوک‌های جدید در زنجیره هستند.

علاوه بر این، Liquid از تراکنش‌های محرمانه برای افزایش حریم خصوصی تراکنش‌های بیتکوین استفاده می‌کند. این ویژگی به جزئیات کلیدی تراکنش‌ها، مانند مقدار انتقالی، تعداد طرفین درگیر و موجودی باقی‌مانده در آدرس کاربران، پنهانی می‌دهد. با این حال، اعتبارسنجی شبکه همچنان قادر است مبالغ تراکنش، عرضه کل و موجودی کیف پول را تأیید کند.

مزایای استفاده از شبکه لیکوئید:

• تراکنش‌های سریعتر: Liquid Network از بلاک‌های امضاشده (Signed Blocks) استفاده می‌کند که زمان لازم برای اعتبارسنجی و پردازش تراکنش‌ها را کاهش می‌دهد. در مقایسه با بیتکوین که حدود 10 دقیقه زمان لازم است تا یک بلاک به زنجیره اضافه شود، بلاک‌های جدید در Liquid Network در حدود دو دقیقه تأیید می‌شوند.
• معاملات سریعتر: سرعت تراکنش‌های شبکه لیکوئید، آن را برای معامله‌گران آربیتراژ که برای کسب سود نیاز به انجام معاملات سریع و متقابل دارند، به گزینه‌ای ایده‌آل تبدیل می‌کند. بیتکوین با زمان تأیید طولانی خود، برای نیازهای چنین افرادی مناسب نیست، زیرا می‌توانند مزایای معاملاتی را در عرض چند دقیقه از دست بدهند.
• حریم خصوصی بیشتر: شبکه لیکوئید از تراکنش‌های محرمانه استفاده می‌کند تا حریم خصوصی تراکنش‌های بیتکوین را افزایش دهد. این ویژگی به جزئیات کلیدی تراکنش‌ها، مانند مقدار انتقالی، تعداد طرفین درگیر و موجودی باقی‌مانده در آدرس کاربران، پنهانی می‌دهد. با این حال، اعتبارسنجی شبکه همچنان قادر است مبالغ تراکنش، عرضه کل و موجودی کیف پول را تأیید کند.
• سهولت در تبدیل وجوه: سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی که می‌خواهند تراکنش‌های سریعتری را بدون تبدیل بیتکوین خود به ارزهای دیجیتال دیگر انجام دهند، می‌توانند با استفاده از L-BTC در صرافی‌های پشتیبانی شده تراکنش کنند. این کار به آن معنی است که آنها می‌توانند بدون تاخیر وجوه و دارایی‌ها را خریداری کنند و همچنان از امنیت بلاکچین بیتکوین لذت ببرند.

ساتوشی ناکاموتو، مخترع بیتکوین، این ارز دیجیتال را به عنوان یک دفتر کل عمومی طراحی کرد. این طراحی باعث افزایش شفافیت می‌شود، زیرا هر کسی قادر است تراکنش‌ها را تا آدرس‌های مربوطه ردیابی کند و حتی موجودی کیف پول را بررسی کند.

با این حال، شفافیت بیتکوین ممکن است به‌عنوان یک عامل گیج‌کننده عمل کند، به‌ویژه برای نهادهایی که تراکنش‌های بزرگی انجام می‌دهند. به‌عنوان مثال، یک شخص ثالث می‌تواند با استفاده از اطلاعات حاصل از تجزیه و تحلیل تراکنش‌ها، برای به‌دست آوردن مزیتی در بازار استفاده کند که به آن “پیشروی” (frontrunning) می‌گویند. پیشروی برای سرمایه‌گذاران ضررزا است و آنها را از پذیرش بیتکوین منصرف می‌کند.

شبکه لیکوئید، تراکنش‌های محرمانه را برای پنهان کردن اطلاعات حساس تراکنش از افراد خارجی پیاده‌سازی می‌کند. به‌این‌صورت، تنها آدرس ارسال، آدرس دریافت و کارمزد تراکنش در زنجیره برای شفافیت ثبت می‌شود. جزئیات دیگر مانند نوع و مقدار دارایی، تنها برای طرفین درگیر در معامله قابل مشاهده است.

کاهش کارمزد تراکنش‌ها

یکی از مزایای مهم و پنهان شبکه لیکوئید، کاهش کارمزد تراکنش‌ها است. در شبکه بیتکوین، هنگامی که تراکنش‌های تأیید نشده منجمد می‌شوند، ماینرها برای اولویت‌بندی برخی از تراکنش‌ها مبلغ بیشتری دریافت می‌کنند. این موضوع باعث افزایش کارمزد تراکنش‌های بیتکوین در گذشته شده است، به ویژه در دوره‌های رشد قیمتی.

مکانیسم اجماع جدید لیکوئید (امضای بلوک) سرعت تراکنش‌ها را افزایش می‌دهد، بنابراین کاربران نیازی به پرداخت هزینه اضافی برای تراکنش‌های سریع‌تر ندارند. کارمزدهای شبکه لیکوئید برای سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی و نهادی بسیار مناسب است که می‌خواهند بیتکوین را بدون نیاز به استفاده از سایر بلاکچین‌ها معامله کنند. در حالی که زنجیره‌های نسل جدید ممکن است کارمزد تراکنش‌های کمتری را ارائه دهند، اما نمی‌توانند امنیت و قدرت خرید بیتکوین را به ارمغان بیاورند.

اتمیک سواپ بدون اعتماد (Trustless Atomic Swaps)

معاملات اتمی یک روش را برای افراد فراهم می‌کند تا ارزهای رمزنگاری شده را بدون نیاز به اعتماد به صرافی یا واسطه دیگری مبادله کنند. کاربران شبکه لیکوئید می‌توانند از طریق ابزار منبع باز Liquid Swap، معاملات اتمی غیرقابل اعتماد و همتا به همتا را انجام دهند.

به عنوان مثال، کاربران می‌توانند نسخه‌های توکن شده بیتکوین (L-BTC) و USDT (L-USDT) را در شبکه لیکوئید مبادله کنند. این امر می‌تواند نقدینگی بیشتری را برای واحدها ایجاد کرده و معامله بیتکوین با سایر دارایی‌ها را آسان‌تر کند.

صدور دارایی
شبکه لیکوئید (Liquid Network) صدور دارایی‌های دیجیتال را آسان می‌کند که با توجه به محدودیت‌های بیتکوین، انجام آن‌ها غیرممکن است. کاربران می‌توانند دارایی‌های زیر را در شبکه لیکوئید صادر، خریداری و مبادله کنند: توکن‌های ابزاری (utility tokens)، توکن‌های امنیتی، ارزهای پایدار (stablecoins) و کالکشن‌های دیجیتال (NFTs).

محدودیت‌های شبکه لیکوئید به صورت زیر است:

• ساختار فدرال: شبکه لیکوئید یک سیستم فدرال است که در آن 15 کارگذار مسئول افزودن تراکنش‌های جدید و نگهداری دفتر کل هستند. این ساختار باعث کاهش زمان تأیید تراکنش‌ها می‌شود، اما بسیار متمرکز بوده و تحت کنترل چند طرف است. این موضوع می‌تواند نگرانی‌های امنیتی را ایجاد کند، زیرا قدرت تصمیم‌گیری و کنترل شبکه در دست اعضای فدرال است.
• نقاط شکست: یکی از نقاط شکست شبکه لیکوئید، وابستگی به 15 کارگذار است. به دلیل وابستگی به این تعداد محدود از کارگذاران، شبکه مستعد سانسور و حملات مخرب است. در صورتی که این کارگذاران هدف حملات شوند یا تحت تأثیر قدرت‌های خارجی قرار گیرند، امنیت و عملکرد شبکه ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرد.
• اعتماد به کارگذاران: استفاده از شبکه لیکوئید نیازمند اعتماد به کارگذاران است. زیرا این کارگذاران مسئولیت افزودن تراکنش‌ها و نگهداری دفتر کل را دارند. اگر کارگذاران به نحوی تخلف کنند یا به طور نادرست عمل کنند، ممکن است امنیت و صحت عملکرد شبکه تحت تأثیر قرار گیرد.
• محدودیت تعداد کارگذاران: با وجود اینکه شبکه لیکوئید به طور کلی عملکرد خوبی دارد، اما وابستگی به تعداد محدودی از کارگذاران باعث می‌شود که این شبکه در مقایسه با شبکه‌هایی که بر اساس زنجیره بلوکی عمل می‌کنند، کمتر از گسترش و رشد قابلیت بدهد.

در کل، شبکه لیکوئید با محدودیت‌های خود، یک سیستم متمرکزتر و کنترل شده‌تر نسبت به برخی از شبکه‌های زنجیره بلوکی دیگر است.

شبکه لایتنینگ و شبکه لیکوئید، دو راهکار متفاوتی در حوزه پرداخت های فراگیر و مقیاس پذیری در بیت کوین هستند.

در ادامه، تفاوت های اصلی بین این دو شبکه را بیان خواهیم کرد:

• محدوده فعالیت: شبکه لایتنینگ به عنوان یک شبکه لایه ۲ بر روی بلاکچین بیت کوین فعالیت می کند و به امکان انجام پرداخت های خرد و سریع بیت کوین اجازه می دهد. از طرف دیگر، شبکه لیکوئید بر روی بلاکچین جداگانه خود فعالیت می کند و تمرکز خود را بر تراکنش های حاوی مقادیر زیادی از بیت کوین قرار می دهد.
• کاربران هدف: شبکه لایتنینگ بیشتر برای کسب و کارهای کوچک و پرداخت های روزمره مفید است. این شبکه به آنها امکان می دهد کانال های پرداخت را برای انجام تراکنش های بیت کوین باز کنند. در مقابل، شرکت ها و موسسات مالی و صرافی های ارزهای دیجیتال از شبکه لیکوئید برای انجام تراکنش های خصوصی و سریعتر استفاده می کنند.
• کنترل و سازماندهی: شبکه لایتنینگ به صورت مبتنی بر کانال های پرداخت بین افراد عادی فعالیت می کند و هیچ نهاد مرکزی یا شرکتی نمی تواند آن را کنترل کند. در مقابل، شبکه لیکوئید توسط شرکت Blockstream بر سرپرستی Adam Back کنترل می شود. این شرکت توسعه راه حل های بلاکچین و تکنولوژی های مرتبط را به عهده دارد.

با این حال، شبکه لایتنینگ و شبکه لیکوئید هر دو به منظور بهبود مقیاس پذیری و کارایی بیت کوین مورد استفاده قرار می گیرند و هرکدام ویژگی ها و مزایای خود را دارند. انتخاب بین این دو شبکه بسته به نیازها و مورد استفاده خاص شما است.

اگرچه Blockstream بنیانگذار شبکه لیکوئید است، اما اداره و کنترل این شبکه توسط فدراسیون لیکوئید انجام می‌شود. فدراسیون لیکوئید شامل 15 عضو (کارگذار) می‌باشد. اعضای عادی امکان رأی‌گیری درباره به‌روزرسانی‌های شبکه را دارند و گره‌هایی که وضعیت شبکه را تأیید می‌کنند.

هر فرد می‌تواند یک گره لیکوئید را اجرا کند و شبکه را نظارت کند، اما تنها 15 کارگذاری که گره‌های کامل را اجرا می‌کنند، می‌توانند بلوک‌های جدید را ایجاد کنند. این توزیع قدرت به منظور دستیابی به حداقلی از مرکزیت، به‌طور دوره‌ای بین اعضای فدراسیون تغییر می‌کند.

هر عضو فدراسیون لیکوئید (که ممکن است یک شخص حقیقی نباشد) می‌تواند تراکنش‌های peg-in و peg-out را پردازش کند، یعنی تبدیل بیت‌کوین به L-BTC و بالعکس. برای این منظور، فدراسیون‌ها باید کیف پول‌های پیش‌تأمین‌شده را به صورت همزمان در بیت‌کوین و لیکوئید نگه‌داری کنند، تا کاربران بتوانند دارایی‌های خود را به سرعت و بدون مشکل منتقل کنند.

شبکه لیکوئید به عنوان یک راه حل محبوب برای مقیاس بندی شبکه بیت کوین و تطبیق آن با نیازهای سازمانی شکل گرفته است. این شبکه، با بهبود بیت کوین بدون تغییر در پروتکل اصلی، امکانات بیشتری را به کاربران در اختیار می‌گذارد بدون آنکه امنیت را به خطر بیاندازد.

علاوه بر این، Liquid ویژگی‌هایی مانند عملکرد قابل برنامه‌ریزی، توکن‌سازی و قابلیت همکاری را به بیت کوین اضافه می‌کند. این امکان می‌دهد که در مقابل رقبای جدیدتری مانند اتریوم، سولانا، کاردانو و سایر بلاکچین‌ها قدرتمندتر شود و موقعیت خود را به عنوان یک پیشرو در عرصه بلاکچین در جهان حفظ کند.