عناوینی که در این مقاله می خوانید
مفهوم بلاکچین چیست؟
چگونه کار میکند و چه کاربردهایی دارد؟ این پرسشها به طور معمول درباره این فناوری انقلابی مطرح میشوند. برای افراد تازهکار در زمینه ارزهای دیجیتال، درک این نوآوری ممکن است آسان نباشد. در ادامه، با ما همراه شوید تا به تمامی این سوالات با زبانی ساده پاسخ دهیم.
بلاکچین یک سیستم ثبت اطلاعات و گزارش ساده و مختصری است که با سیستمهای سنتی از نظر انتقال اطلاعات متفاوت است. در این سیستم ثبت اطلاعات، تمام اعضای مرتبط با سیستم میتوانند به طور مشترک و همزمان به اطلاعات دسترسی داشته باشند.
با بهرهگیری از رمزنگاری و توزیع دادهها، امکان هک و تغییر در اطلاعات ثبت شده به شدت کاهش مییابد. به عبارتی، اطلاعات موجود نسبتاً از بین میرود و پاکیزگی اطلاعات ثبت شده تضمین میشود.
مفهوم بلاکچین در ابتدا با ظهور بیت کوین به عنوان ارز دیجیتال مطرح شد و پادشاه ارزهای دیجیتال از این راهکار برای ذخیره اطلاعات تراکنشها بهره برد.
برای دستیابی به درک بهتر، با توجه به مثال زیر میتوان این مسئله را بررسی کرد:
فرض کنید در یک جمع ۱۰۰ نفری، یک برگه به شما داده شده که در آن ذکر شده: “محمد یک بیت کوین را به رضا ارسال کرد”.
همه افراد با استفاده از تلفن همراه خود، تصویری از آن برگه را گرفتهاند. در صورتی که آن برگه را از بین ببریم یا اطلاعات آن را تغییر دهیم، این عمل برای جمع قابل قبول نیست؛ زیرا آنها کپی از نسخه اصلی را دارند. مگر اینکه توانایی پاک کردن این نسخه از تمام دستگاهها را داشته باشیم.
در واقع، اطلاعات در فقط یک کامپیوتر یا سرور خاص ذخیره نمیشوند؛ بلکه هر کامپیوتر یا سیستمی که به شبکه متصل میشود، یک نسخه از اطلاعات را دریافت میکند. کامپیوترهایی که به شبکه وصل شده و از بلاکچین کپی دریافت میکنند، به آنها نود (node) گفته میشود.
این جمعی که برای آن اشاره کردیم، میتواند شامل چندین میلیون نفر باشد که در بازار بیت کوین، اتریوم و سایر ارزهای دیجیتالِ بلاکچینی فعالیت میکنند، یا ممکن است یک گروه کوچک و خصوصی باشد.
بلاکچینهایی که در برنامههای خاص نهاد یا سازمانی بکار میروند، با عنوان بلاکچین سازمانی (Enterprise Blockchain) نیز شناخته میشوند و به عنوان ارائهدهندهٔ خدمات امنیتی و انتقال وجه بخش زیادی از فناوری بلاکچین را در بر دارند. میتوان گفت که بلاکچین، از لحاظ کاربرد، فقط به ارزهای دیجیتال محدود نمیشود. البته بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بلاکچینهای سازمانی نمیتوانند هدف اصلی این فناوری یعنی “لغو تکیه بر تمرکز” را به عمل بیاورند.
چگونه بلاکچین عمل میکند؟
عبارت بلاکچین از دو واژه “بلوک” و “زنجیره” تشکیل شده است. در واقع، این فناوری بر اساس یک زنجیره از بلوکها کار میکند.
در هر بلاک، میتوان هر نوع اطلاعاتی را ثبت کرد؛ از جرائم یک فرد تا جوامع تراکنشی یک شبکه پولی مانند بیت کوین. در ارزهای دیجیتال، بلاکچین بهعنوان یک محفظه امن و قابل اطمینان برای ذخیره سوابق تراکنشها عمل میکند. در این محفظه، امکان تغییر یا دستکاری اطلاعات وجود ندارد.
اطلاعات در بلوکها ذخیره شده و بلوکها با یکدیگر به صورت زنجیرهای متصل میشوند. به این ترتیب، زنجیره به عنوان بلاکچین شناخته میشود.
به عنوان مثال، برای توضیح بلاکچین، میتوانیم به بلاکچین فرضی زیر اشاره کنیم. در شکل زیر، سه بلوک ساده تر از بلوکهای بلاکچین بیت کوین آمده است:
به یک نکته دیگر نیز باید اشاره کرد که هر یک از این بلوکها یک چیز به نام هش دارد. هش یک شناسه متنی است که از یک تابع رمزنگاری خاص تولید میشود و کاربرد آن جلوگیری از تقلب در سیستم است. هش یک داده ورودی را به یک مقدار ثابت تبدیل میکند.
حتی کوچکترین تغییری در دادههایی که در بلاک ثبت شدهاند، باعث تغییر کامل هش بلاک میشود و باعث نامعتبر شدن آن میگردد.
بلاکها، علاوه بر هش خود، شامل هش بلاک قبلی نیز هستند.
در نتیجه، حتی با کوچکترین تغییری در دادههای بلاک، همین بلاک و سایر بلاکهای قبلی نیز نامعتبر میشوند.
به جز تقسیم کردن دادهها در بلاک و هش، الگوریتم اجماع (consensus) نیز مانع تغییر در بلاکچین است. در زبان ساده، الگوریتم اجماع یک مجموعه از قواعد است که تعیین میکند چگونه هر بلاک به بلاکچین اضافه شود.
به عنوان یک مثال، در بیت کوین، برای اضافه کردن یک بلاک جدید به بلاکچین، فرد باید در شبکه ماینر (استخراج کننده) حضور داشته باشد و با استفاده از قدرت پردازش و مصرف برق سختافزارهای کامپیوتری معادلات ریاضی را حل کند.
بنابراین، برای هرگونه تلاش برای تغییر هر بلاک در بلاکچین بیت کوین، شخص باید بیش از ۵۰ درصد از قدرت پردازش شبکه بیت کوین را کنترل داشته باشد که تقریباً غیر ممکن است.
برای درک کامل الگوریتم اجماع و استخراج آن، نیازمند توضیح کامل و جزئیات پیچیده هستیم که در این مقاله قابل ذکر نیست. با این حال، برای مطالعه بیشتر، لینک های زیر پیشنهاد میشود:
- “استخراج بیت کوین” چیست؟
- “آموزش استخراج ارز دیجیتال بیتکوین”
- “الگوریتم توافق چندسازمانهای”
“حقیقت این است که کاربرد بلاکچین به ارزهای دیجیتال محدود نیست، زیرا هر جایی که نیاز به غیرمتمرکز کردن فرایندها، افزایش اعتماد یا حتی از بین بردن نیاز به اعتماد داریم، میتوانیم از بلاکچین بهره ببریم.”
همچنین باید به یاد داشته باشید که به گفته بسیاری از کارشناسان، فناوری بلاکچین به تنهایی یک فناوری بنیادی نمیباشد، بلکه این فناوری از مجموعهای از فرایندهای هشگذاری، رمزنگاری، توزیع جمعی و سایر عوامل تشکیل شدهاند که باعث ایجاد این ایده شدهاند.
بلاکچین یک نوع از دفاتر کل توزیعشده است و هرچند تمام بلاکچینها دفتر کل توزیعشده هستند، اما همه دفاتر کل توزیعشده به عنوان بلاکچین شناخته نمیشوند که میتوانند به ساختار و معماری دیگری نیز پایبند باشند.
بلاکچین به لحاظ تکنیکی، اگر با مباحث فنی و دنیای وب آشنایی دارید، ممکن است تفاوت بین بلاکچین و برخی ابزارهای دیگر که در گذشته با آنها کار کردهاید، چندان چشمگیر نباشد. به عنوان مثال، ممکن است برای شما بلاکچین شبیه به ویکیپدیا باشد.
اگرچه اگر از بالا به آن نگاه کنیم، ساختار و نوع کار بلاکچین با وبسایت ویکیپدیا تفاوت چندانی ندارد، اما باید به این نکته توجه داشت که مقالات منتشر شده در تارنمای دانشنامه آنلاین ویکیپدیا نیز همچون بلاکچین، به دست چندین نویسنده تهیه شدهاند.
در ویکیپدیا، با رعایت قوانین مربوطه، هر فردی میتواند مطلبی را منتشر کند. به عبارت دیگر، در ویکیپدیا نه تنها یک فرد خاص، بلکه هر فردی که قوانین را رعایت کند، میتواند اطلاعات را مدیریت کند.
با امکانات پیشرفتهتر، تفاوت بلاکچین با سایر روشها مشخص میشود. هر دو شبکه توزیعشده در اینترنت به کار میروند، اما وبسایت ویکیپدیا بر پایه مدل «کلاینت سرور» در شبکه جهانی وب طراحی شده است.
در ویکیپدیا، اطلاعات روی سرور متمرکز ذخیره شدهاند و حتی اگر کاربران دیگری از دسترسی به آنها برخوردار نباشند، یک یا چند نفر به منظور کنترل دادهها ویرایش و یا حذف آنها میتوانند اقدام کنند.
اما در بلاکچین، اطلاعات بصورت توزیعشده و بدون نیاز به اعتماد به یک نهاد مرکزی، در شبکه ذخیره میشوند. به عبارت دیگر، هیچ فرد یا نهاد مرکزی نیازی به کنترل، ویرایش یا حذف دادهها ندارد. در بلاکچین، تغییرات بر روی دادهها فقط با تأیید بیشتری از اعضای شبکه اعمال میشود.
بنابراین، در بلاکچین، دادهها متمرکز نشده و بصورت توزیعشده در شبکه ذخیره میشوند و نیازی به اعتماد به یک نهاد مرکزی وجود ندارد.
وقتی کاربر به صفحه ویکیپدیا دسترسی پیدا میکند، نسخه بهروز شده اطلاعات از دیتابیس (مستر کپی) دریافت میشود. با این حال، بهطور اصلی کنترل پایگاه داده هنوز هم تحت مدیریت مدیران ویکیپدیاست و مجوزها و دسترسیها توسط یک مقام مرکزی نظارت میشود.
در واقع، مدیران ویکیپدیا هر زمان صلاح بدانند، میتوانند با درخواست حذف مقاله از دیتابیس ویکیپدیا، آن را پاک کنند.
در بلاکچینهای باز و عمومی، کاربران شبکه به عنوان مالکان اطلاعات پایگاه داده عمل میکنند و اطلاعاتی که روی آنها ثبت شدهاند، قابلیت حذف ندارند.
مصارف بلاکچین
همانطور که اشاره شد، بیت کوین و ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز، از مهمترین و پر موفقترین کاربردهای فناوری بلاکچین هستند. به عنوان مثال، این فناوری در بیت کوین، تقلب، دوباره خرج کردن پول و برگشت تراکنشها، پیشگیری میشود.
این فناوری، به جز استفاده در ارزهای دیجیتال، قابل استفاده در کاربردهای دیگر نیز هست و هر جایی که به فضای ذخیرهسازی داده و عدم نیاز به اعتماد نیاز است، استفاده از آن ممکن است.
به عنوان یک نمونه، یکی از کاربردهای بلاکچین میتواند انتخابات الکترونیکی بدون تقلب باشد. با استفاده از این نوآوری، میتوان خطر تقلب در انتخابات و نیاز به نیروی انسانی را به حداقل برساند.
یا میتوان به کاربردهای دیگری اشاره کرد، مانند استفاده از بلاکچین در زنجیره تأمین و حمل و نقل. در این حالت، برندها، کارخانهها و شرکتهای تولیدکننده میتوانند اطلاعات مربوط به کالا و حمل و نقل آن را از ابتدا تا رسیدن به دست مشتری روی پایگاه داده بلاکچینی ثبت کنند که تضمین میکند کالا اصلی و با کیفیت است و برای مشتری به طور صحیح ارسال میشود.
با استفاده از این فناوری، میتوان مانند جامعه یا سازمانی، نوعی حاکمیت را در یک سیستم ایجاد کرد که افراد مختلف میتوانند با سهام و اختیاراتی که در آن سیستم دارند، در جلوبردن آن سیستم نقش ایفا کنند.
چه کاربردهایی برای بلاکچین وجود دارد؟
با این حال، اغلب در جهان واقعی، بلاکچین هنوز به صورت گسترده و موثری مورد استفاده قرار نمیگیرد. اگرچه این فناوری به صورت غیرمتمرکزی عمل میکند، اما در بسیاری از زمینهها هنوز هم به نهادها و سازمانهای متمرکز نیازمندیم.
اما در آینده، با فراهم شدن زیرساختهای مورد نیاز مانند توسعه هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء، امیدواریم بتوانیم بیشتر از کاربردهای این فناوری استفاده کنیم.
تاکنون با یادگیری، فهمیدیم که:
فناوری بلاکچین یک تکنولوژی جدید است که قابلیت ثبت اطلاعات به صورت دائمی و غیرقابل تغییر را فراهم میکند. این تکنولوژی در واقع یک نوع دیتابیس یا پایگاهداده است که روی یک یا چند سرور خاص قرار نمیگیرد و به جای آن به صورت توزیع شده بر روی تمام کامپیوترهای متصل به شبکه قرار دارد. با استفاده از فناوری رمزنگاری و ثبت اطلاعات در همه کامپیوترهای شبکه، سوابق ثبت شده نه تنها امکان هک یا حذف را ندارند، بلکه به صورت دائمی و غیرقابل تغییر ذخیره میشوند. استفاده اولیه این فناوری در بیت کوین بود، اما میتوان از این سیستم انقلابی در هر سیستم دیگری که به نیاز به اعتماد به شخص ثالث دارد، استفاده کرد.
بهتر است سوالات متداولی که در مورد بلاکچین مطرح میشود را مرور کنیم.
یک مرور بر تعریف بلاکچین (Blockchain)
بلاکچین در سادهترین تعریف خود، یک فضای ذخیرهسازی امن و شفاف است که برای ثبت و انتقال اطلاعات استفاده میشود. با استفاده از ساختار بلوکی، اطلاعات بین همه اعضا به اشتراک گذاشته میشوند و از خطر دستکاری و حذف اطلاعات جلوگیری میشود.
چه مزایایی در بلاکچین وجود دارد؟
یکی از اصلیترین مزایای بلاکچین، ذخیرهی اطلاعات به صورت توزیعشده است. با این روش، نیازی به اعتماد به واسطهها نبوده و اطلاعات به صورت امنی توزیع میشوند.
آیا برای بلاکچین نرمافزاری وجود دارد؟
بلاکچین به تنهایی یک نرمافزار نیست. در واقع، بلاکچین یک فناوری زیرساختی است که میتوان در نرمافزارها از آن استفاده کرد.
چه تفاوتی بین کیف پول بلاکچین و بلاکچین وجود دارد؟
کیف پول بلاکچین (Blockchain.com) تنها یک نرمافزار کیف پول برای ارزهای دیجیتال است که از اسم فناوری بلاکچین به عنوان نام تجاری استفاده کرده است. اما بلاکچین یک فناوری زیرساختی است که برای ثبت و انتقال اطلاعات به صورت توزیع شده و امن استفاده میشود. در واقع، بلاکچین یک سیستم پایگاه داده است که اطلاعات در آن به صورت بلوکهای زنجیرهای ثبت میشوند و امکان دستکاری در آنها وجود ندارد. به عبارت دیگر، کیف پول بلاکچین یک نرمافزار کاربردی است که از فناوری بلاکچین برای مدیریت ارزهای دیجیتال استفاده میکند.
نظرات کاربران